ابوزید کاشانی، سفالگر زرین فام ایرانی با شهرتی جهانی
درباره او بیشتر بدانید:
این تنها یک نمونه از کار هنری و زیبای ابوزید کاشانی است. مثلا نمونه‌ای دیگر، یک کاشی ستاره‌ای و چندپر است با نقش یک سوار و سروی روبه رویش. ابوزید در این کاشی تنها از یک رنگ استفاده کرده؛ نه یک رنگ البته که سفیدی کار برای او امکانی شده تا نقش‌ها از هم تفکیک شوند.
آن‌چه از سازنده این سفال‌ها می‌دانیم زیاد نیست؛ در دوره‌های سلجوقیان و خوارزمشاهیان می‌زیسته و کارهایش در زمان خود بسیار مشهور بوده. از امضای او بر آثارش که خود را کاتب هم خوانده، دریافته‌اند که در کار شعر و نسخه‌برداری کتب ادبی هم بوده که نمونه‌‌هایی از ذوق و هنرش را بر سفال‌های ساخت او می‌بینیم. می‌توان سفال‌های ابوزید کاشانی را گلچینی ادبی دانست که به جای کتاب بر سفال‌ها نقش بسته. او با دقت تمام ابیاتی از شعرای مختلف را انتخاب و بر ظروف خود می‌نوشت. تلفیق همین متن‌ها و تصاویر باعث شده تا آثار ابوزید کاشانی جلوه‌ای دیگر پیدا کنند؛ هنری که آن را در محراب‌سازی به اوج رسانده. به‌خصوص محراب زیبایی برای حرم امام رضا که حالا در موزه آستان قدس رضوی است.
ابوزید کاشانی چهل سال از عمرش را به کار سفالگری گذاشت و دو شیوه مطرح و دشوار سفالگری یعنی زرین‌فام و مینایی را به اوج خود رساند. در آثار او تصاویری از داستان‌های کهن ایرانی همچون خسرو و شیرین یا فریدون ضحاک‌کش دیده می‌شود و شعرهایی از ابوسعید ابوالخیر و مولوی. نوشتن آیاتی از قرآن و احادیث ائمه بر کاشی‌ها و ظروف سفالین به فارسی و عربی نشان از این دارد که او به شدت در جست‌وجوی فرهنگ ایرانی بوده. در زمانه‌ای که تاریخ دوباره برای حاکمان اهمیت یافته بود و تمام تلاش‌شان را می‌کردند تا بتوانند از زیر سلطه خلفای عرب بیرون بیایند. درست همان زمانی که ناگهان مغولان از شرق به سوی ایران یتاختند و هرآن‌چه آباد شده بود، ویران کردند.
وی در طراحی و نقاشی دستی متبحر داشته و در مقام یک نگارگر به یکی از ویژگیهای ممتاز هنر ایرانی یعنی سلیقه در تزیین دست یافته و با وجوود مشکلات روش ساخت. هرگز تزیین را ساده نکرده است (همان، ۳۹). علاوه بر عناصر و روشهای عمومی شناخته شده سبک کاشان (نکـ: اتینگهاوزن، «شواهد… »، ۴۴)، عناصر تزیینی در نقاشیهای ابوزید دارای ویژگیهای شناخته شده اند: چهرهای گرد پف آلوده با چشمهای بادامی و موهای بر شانه ریخته، لباسهای پرآرایه با اسلیمیهای پیچیده، حرکت با روح و نیروممند حیوانات، شکل خمیده برگهای مو، نقش شاخ و برگ با ساقه های بلند و باریک، پرنده ای با نوک بلند که بر سروی به شکل لاله نشسته، مرغابیهای کوچک فربه با بالهای گشوده و پالمتهایی که استادانه به دور گلها کشیده شده اند، عوامل عمده شناخت آثار این هنرمند هستند.
۱- مقاله شکوه کاشی های زرین فام در حرم رضوی ( دانلود pdf مقاله)
۲- مقاله گاهنگاری سفال مینایی براساس نمونه های کتیبه دار (دانلود مقاله – pdf)
موتیف را در شبکه های اجتماعی ببینید .عضو شوید و از سایت موتیف هدیه های ارزشمند بگیرید.
دیگر مطالب سایت را نیز بخوانید
